Binnenkort presenteren we 'Begin', een voorstelling over het begin van het leven en alles daarrond. De maker achter dit eerste deel van een trilogie over het parcours van een mensenleven? Jonge wolf Elena Peeters. Onze programmator ging met haar in gesprek over de voorstelling, eerder werk en toekomstige ambities. 

Korte tijd na jouw afstuderen aan het Conservatorium in Antwerpen, trok je in 2017 naar Amerika om er een bezoek te brengen aan de zwaarst bewaakte gevangenis van Texas. Daar ontmoette je twee terdoodveroordeelden en één levenslang gestrafte misdadiger met wie je al een jaar lang correspondeerde. Hun brieven kregen tijdens de ontmoeting een gezicht. Je keerde na een roadtrip van drie weken met veel ontmoetingen terug en maakte de indrukwekkende monoloog: ‘Johnyboy’. Ik zag de voorstelling in hetpaleis en werd van mijn sokken geblazen. Hoe komt een jonge theatermaakster op dit geschifte idee en hoe slaagde je erin om het te realiseren?
Peeters: 'Ha, grappig dat je dit een geschift idee noemt. :-) Voor mij was het eigenlijk een logisch gevolg op wat ik daarvoor deed. Voor mijn afstudeerproject wandelde ik van Antwerpen naar Rome. Wat me van de tocht zelf vooral is bijgebleven, is hoe sterk onze oordelen zijn. Dat voelde ik bij mezelf heel erg, maar dan in de omgekeerde richting; terwijl ik alleen wandelde, merkte ik dat die oordelen wegvielen. Alles was gewoon zoals het was, of het nu regende, ik door Toscane of door industriegebied liep: dat was gewoon zo.

Op een bepaald moment las ik een interview met Agnes Steenssens, een vrouw die ieder jaar een paar keer naar Texas reist om er terdoodveroordeelden te bezoeken. Haar motivatie: die mensen worden enkel omringd door haat, het enige wat je kan teruggeven is een beetje liefde. Dat triggerde me meteen, en ik vroeg me af of dat misschien het ultieme niet-oordelen is: tegenover iemand zitten van wie je weet wat die gedaan heeft, en die persoon gewoon als mens zien. Dat wilde ik proefondervindelijk ontdekken. Ik schreef me in als correspondent en kreeg twee terdoodveroordeelden en een levenslang gestrafte toegewezen in drie verschillende gevangenissen in Texas en Californië. We correspondeerden anderhalf jaar, waarna ik hen ging opzoeken. Het in de ogen kijken van de drie mannen was een wezenlijk onderdeel van dit project. Dus wat dat realiseren betreft: ik heb dat gewoon gedaan, zo eenvoudig is het. Die hele onderneming in een voorstelling gieten was misschien nog moeilijker dan de reis zelf.'

Het in de ogen kijken van de drie terdoodveroordeelde mannen was een wezenlijk onderdeel van dit project. (over 'Johnyboy')

Onderweg naar ‘Johnyboy’, dacht ik: dit wordt een straffe voorstelling. Ik had immers gelezen dat je voor ‘Elena’, je afstudeerproject, een voetreis gemaakt had naar Rome. Deze maakster borrelt van de ambitie, een maakster met pit, dacht ik. Haar verhalen moeten we neerzetten in De Werf. Dat deden we met ‘Bidboek’, een voorstelling over geloof, gemaakt om opgevoerd te worden in kerken. COVID-19 doorkruiste onze plannen en we beslisten om ‘Begin’ in ons programma van dit seizoen op te nemen. Wat mag het publiek verwachten? Waarom moet je de voorstelling met stip aanduiden in je agenda?
Peeters: 'Veel dank voor jullie vertrouwen, dat voelt echt heel fijn. Zeker na de hele coronaperiode is het hartverwarmend dat er mensen geloven in je werk.
Ik stel mezelf de vraag of er een juiste manier bestaat om aan het leven te beginnen, en wat dat begin zegt over het vervolg. De hele aanloop naar dit project zal ik je besparen, maar het uiteindelijke vertrekpunt is een gesprek met een vroedvrouw die gestopt is met werken in een ziekenhuis, omdat alles daar erg snel moet gaan: de gynaecoloog vertrekt op weekend dus de bevalling moet voor 17u rond zijn, het duurt te lang dus we geven weeënopwekkers, een vrouw gaat overtijd dus er volgt automatisch een inleiding…

De parallel met onze maatschappij waar we allemaal doorheen snellen was onmiddellijk gelegd: we belanden massaal in burn-out, zitten bij de psycholoog, zoeken naar rustpunten. Maar ons geboorteproces verloopt al sneller dan het zou kunnen zijn. Daar al wordt de kiem van onze gejaagdheid gelegd. Wetenschappelijk houdt dit natuurlijk geen steek, maar als theatermaker is het een mooie en niet te ontkennen parallel. Ik zoek in de voorstelling of dit ergens klopt.

Ik heb zelf drie bevallingen bijgewoond, die toch tot de meest intense ervaringen van mijn leven behoren. Tot hiertoe is iedereen die al iets heeft meegekregen in de vorm van een tekstlezing of try-out zelf benieuwd geworden naar hoe hij/zij ter wereld is gekomen. Dat vind ik een fijne en opmerkelijke reactie. We zijn tenslotte allemaal ooit geboren, wat dit tot het meest universele thema denkbaar maakt, en toch is er zo weinig bewustzijn rond.'

Ons geboorteproces verloopt al sneller dan het zou kunnen zijn. Daar al wordt de kiem van onze gejaagdheid gelegd.

Welke thematische lijn loopt er doorheen jouw theaterwerk?
Peeters: 'Ik zoek schoonheid op. Die zit voor mij in het doen en laten van mensen. Mensen in al hun verscheidenheid, mensen in al hun nederigheid. Het kleine en grote van mensen prikkelt me enorm. Ik voel geen enkele behoefte om iets nieuws te creëren, alles is er al. Het enige wat er moet gebeuren is het opmerken en het dan opnieuw tonen. Dat is wat ik doe.'

In hoeverre zijn de thema’s die je brengt relevant in deze tijd en in welke mate zijn ze tijdloos?
Peeters: 'Hoewel ik nooit specifiek op zoek ga naar een maatschappelijk relevant thema, kom ik wel altijd opnieuw uit bij iets dat veel aansluiting vindt bij deze tijd. Ik vertrek altijd vanuit iets dat me bezighoudt en daar blijf ik trouw aan. Maar natuurlijk vinden de gesprekken die ik voer plaats op dit moment en is alles gekleurd door de tijdsgeest. Ik denk dat ik kan zeggen dat wat ik tot hiertoe heb gemaakt redelijk tijdloos is, maar met een grote voet in de realiteit van vandaag.'

Wat mij opvalt, is je torenhoge ambitie. Je legt de lat hoog en bewandelt de niet evidente wegen om je theaterdromen te realiseren. Naast verbeeldenaar, actrice en voice-over, ben je ook de trotse zaakvoerder van het mini-productiehuis SLAK. Je bent deel van Het Zangerscollectief, een groep van tien zangers met een verschillende professionele achtergrond en een liefde voor samenzang. En intussen ben je ook een jonge mama. De buik, waarmee je prijkt op de foto voor ‘Begin’, heeft leven geschonken. Hoe krijg je alles gecombineerd? Wat is je geheim?
Peeters: 'Trial and error. :-) Ik ben van nature heel nieuwsgierig en gulzig. Hoewel er soms behoorlijk wat planning bij komt kijken, zeker met onze nieuwe gezinssituatie, probeer ik altijd aanwezig te zijn in het moment. Dus ik vermijd situaties waarin ik op een vergadering zit maar met hoofd al bij de voorstelling van morgenavond. Als ik op voorhand voel dat dat niet zal lukken, ga ik er niet op in. Dat is eerlijk naar mezelf en de ander toe. Ik word beter en beter in aangeven wat ik graag wil, waar ik nood aan heb. Ik probeer dicht bij mezelf te blijven in alles wat ik doe.'

Ik probeer altijd aanwezig te zijn in het moment.

Welke dromen wil je nog realiseren? Waar zien we jou binnen pakweg tien jaar?
Peeters: 'Ik geniet enorm van mijn rol als moeder en merk dat al de rest daardoor wat relatiever wordt. Het verliest niet aan belang, maar de waarde die ik eraan hecht wordt iets minder. Dat is een heel fijne vaststelling. Ik ga dus gewoon door met het kijken naar mensen, met het opmerken van wat anderen misschien niet opmerken, met het tonen van wat ik zie. Als ik daardoor mensen bewust kan maken van hun omgeving, als mensen onderling een gesprek voeren over wat ze hebben gezien, dan ben ik heel gelukkig.'

Wat wil je nog kwijt aan het Aalsterse publiek voor ze op woensdag 17 november naar ‘Begin’ komen kijken?
Peeters: 'Blijf vooral nog even plakken achteraf, ik vind het altijd fijn om de mensen te ontmoeten die in de zaal zaten! Zo’n avond is tenslotte een uitwisseling, zonder publiek geen voorstelling. Ik kijk erg uit naar jullie komst, veel dank alvast!'